در حال حاضر با توسعه بانکداری الکترونیک استفاده از دستگاه های عابر بانک تبدیل به کاری روزانه شده و امکان دسترسی به این دستگاه ها بیشتر از قبل مهم شده است.
از سویی رقابت بین بانک ها در ارائه خدمات به مشتریان، آنها را وادار کرده تا کانکس دستگاه خودپرداز را برای ارائه هرچه بهتر خدمات خود بیرون از فضای بانکی خریداری و در اماکن مختلف شهر نصب و راه اندازی کنند.
انواع کانکس عابر بانک
کانکس عابربانک کیوسکی است که دستگاه آی‌تی‌ام یا همان خودپرداز الکترونیکی درون آن گذاشته می شود و دستگاه را از گردو غبار، تابش نور خورشید، سرقت و بارندگی حفظ میکند.
این کانکس ها با توجه به مدل دستگاه، تعداد و قابلیت های آنها با ظرفیت و طرح های مختلفی در دو حالت ثابت و سیار طراحی و ساخته می شوند که اصلی ترین آنها عبارتند از :
۱. کانکس دستگاه آی‌تی‌ام
آسان ترین و کوچکترین مدل این کانکس ها کانکس آی‌تی‌ام کوچک است که برای استقرار یک دستگاه طراحی می شود و هم برای محیط های بیرونی و هم درونی مورد کاربرد است (البته مدل های فضای درونی تفاوت های ساختاری با مدل های فضاهای بیرونی دارند).
نصب عابر بانک در پایانه ها، ایستگاه های مترو و قطار، در پیاده رو های پر رفت و آمد، در مجتمع های بزرگ اداری، تجاری و مسکونی از جمله اصلی ترین محل های کاربرد کانکس آی‌تی‌ام بانکی است.
مشخصات فنی کانکس آی‌تی‌ام
اندازه کانکس های تک (برای یک دستگاه عابر بانک) در حالت عادی طوری است که عرض آنها میان ۱.۵ تا ۱.۸۵ متر و طول آنها میان ۲ تا ۲.۵ متر است که با توجه به مشخصات دستگاه عابر بانک این اندازه کمی متغیر است و فضای کافی برای شارژ و تعمیرات دستگاه درون کانکس وجود دارد.
ارتفاع کانکس در حالت استاندارد ۲.۵ متر است که دمپرهای تهویه در بخش های بالایی نصب می شوند. مثل بسیاری از کانکس ها شاسی کانکس عابر بانک از مدل تیر آهن شماره ۱۶ دورکلاف است تا مقاومت کانکس در موقع بادهای شدید تامین شود.
اسکلت آن هم از تیرآهن سنگین به ضخامت ۲ میلیمتر است با این فرق که میان قیدهای اصلی اسکلت از ورق های فولادی یا پانچ یا معمولی برای ضد سرقت کردن کانکس استفاده می شود.
نمای بیرونی از ورق های کامپوزیتی رنگی و سقف آنها از ورق فولادی با ایزوگام فویل دار است تا نور خورشید را جذب نکند و انعکاس دهد عایق پلی استایرن نقش پرکننده ضخامت دیواره ها را دارد و بدنه فلزی (ورق فولادی گالوانیزه شده) به ضخامت ۵۰% میلیمتر نیز پوشش نهایی جداره های درونی کانکس است.
به غیر از سیم کشی و کابل کشی برای سیستم خنک کننده و نورپردازی بیرونی امکانات دیگری درون کانکس نیست (سیستم خنک کننده، ذخیره انرژی، رک و شبکه، با درخواست مشتری درون کانکس نصب میشود) و یک دریچه نیز براساس اندازه مانیتور دستگاه آی‌تی‌ام در نمای مقابل کانکس و در ارتفاع مناسب نصب میشود.
۲. کانکس های بانکی بزرگ
در مواردی که تعداد بیشتری دستگاه خودپرداز نیاز باشد برخی دیگر از کانکس های خدمات بانکی طوری طراحی و ساخته می شوند که بیشتر شبیه یک شعبه ۲۴ ساعته باشند تا مشتریان آنها بتوانند در هر ساعتی از شبانه روز تراکنش های لازم خود را انجام و به خدمات بانکی دسترسی داشته باشند و معمولا تعداد بیشتری دستگاه در آنها نصب و علاوه بر آی‌تی‌ام سایر دستگاه ها مثل خدمات بدون کارت و یا زرپرداز هوشمند نیز درون آنها نصب میشود.
این کانکس ها همان کانکس بانکی بزرگ است که در بسیاری از آنها هم دستگاه ها و هم مشتریان می توانند در درون فضای کانکس باشند تا به مانیتور ها و خدمات آنها دسترسی داشته باشند و همین دلیل باعث بزرگ بودن اندازه این مدل کانکس است.
مشخصات کانکس عابربانک بزرگ
از آنجایی که این مدل کانکس ها کاملا منحصر به فرد و سفارشی برای هر بانک ساخته می شوند دارای مشخصات تخصصی، اندازه و قابلیت های مختلفی است و هر بانک خصوصیات و طرح مخصوص خود را دارد.
به همین دلیل یک فهرست کامل از خصوصیات و مشخصات فنی در دست نیست و همه جزئیات بعد از طراحی کانکس معین و ارائه میشود.
۳. کانکس عابربانک سیار
در برخی موارد نیاز های دوره ای برای نصب و استقرار کانکس عابر بانک و در دسترس قرار دادن دستگاه خودپرداز بانکی مهم است که در این حالت بعد از مدتی این نیاز با توجه به علل مختلف مثل احداث شعبه جدید یا پایان همایش و نمایشگاه، کانکس به مکان دیگری برده میشود. در این حالت از کانکس عابر بانک سیار که روی محور های چرخدار قرار دارد استفاده می شود.
مشخصات کانکس عابر بانک سیار
این کانکس کیوسکی چرخدار است که معمولا طول آن ۳ متر و عرضش ۲ متر با امکان نصب ۲ یا ۳دستگاه آی‌تی‌ام (با توجه به مدل طراحی در بخش عرضی یا طولی) است. از ویژگی های آن داشتن دو محور چرخدار مجهز به فنر و کمک فنر برای محافظت از صدمات دینامیکی است که می توان کانکس را با وصل کردن به یک خودرو خاص جابجا کرد.
البته این انتقال برای مسیرهای کم و در برخی مواقع یافتن مکان مناسب در محوطه یک مجموعه است و برای انتقال در مسیرهای زیاد از جرثقیل و ماشین های حمل بار استفاده می شود چون مکانیزم فرمان و کنترل در این کانکس ها وجود ندارد و نمی توان کنترل زیادی در سرعت های زیاد بر آنها داشت.
فرق کانکس عابر بانک سیار با خودرو عابر بانک
کانکس های عابر بانکی کانکس هایی هستند که بر روی یک خودرو مینی کامیونت نصب می شوند و به طور همیشگی جابه جا می شوند. تفاوت این مدل کانکس با کانکس عابر بانک سیار آن است که این کانکس برای انتقال های چندباره ساخته شده و چند بار می توان آن را بدون نیاز به کشنده دیگر جابه جا کرد که این مورد امکان و برتری بسیار خوبی نسبت به کانکس عابر بانک سیار است اما موضوع این است که در این مدل کانکس قیمت خودرو هم به هزینه های تمام شده کار اضافه می شود که تا اندازه زیادی (تقریبا ۵ برابر) هزینه کلی کانکس را زیاد می کند.
بنابراین کانکس یا کیوسک عابر بانک سیار هر چند امکان حمل به تنهایی و یا جابجایی در جاده ها را ندارد و نیازمند ماشینی دیگر است ولی به خاطر هزینه های ساخت به مراتب کمتر مورد استفاده بانکها و سازمانها است، اما خودرو عابر بانک به علت برتری جابجایی راحتش (پرتابل بودن) در برخی موارد مناسب تر است.
تولید کانکس دستگاه خودپرداز
ساخت و تولید کانکس ویژه دستگاه عابر بانک دارای ظرافت های خاصی است چون همه موارد کارآیی، زیبایی، امنیت و دوام در مقایسه با سازه آنها مراعات می شود و طوری هنرمندانه ساخته می شوند تا یکی از آنها لطمه ای به دیگری وارد نکند.
از طرفی بانک ها با نام ها و برند های مختلف به دنبال کانکس های خودپرداز اختصاصی هستند که همین مورد چالش تولید این کانکس ها را کمی زیادتر کرده است. به همین دلیل لازم است به طراح، جزئیات و نقشه ها و ساخت کانکس خودپرداز دقت زیادی شود.
انتقال، نصب و جابجایی کانکس عابربانک
برای انتقال کانکس عابربانک شیوه خاصی وجود ندارد و مثل همه کانکس های پیش ساخته فقط نیاز به مراعات اصول حمل بارهای بزرگ است (بارگیری با جرثقیل و انتقال توسط کامیون یا تریلی کفی دار) و برای نصب آن هم با توجه به اندازه غالبا سکو یا کرسی را آماده می کنند تا کانکس در حدود ۲۰ سانتیمتر از زمین بالاتر باشد که در مقابل آب جاری و بارندگی های شدید که منجر به آبراه های روان میشود محافظت شود و در نهایت برای راه اندازی و اتصال آن به شبکه بانکی هم اپراتور ها یا از طریق سیستم بی سیم و با کمک گیرنده های رادیویی و یا با کمک شبکه کابلی به سیستم جامع بانکی وصل شده و با تامین برق لازم دستگاه ها آماده ارائه خدمات می شوند.
نکته مهم در نصب کانکس عابربانک گزینش درست مکان آن است طوری که هم به تاسیسات اولیه مثل برق دسترسی باشد و هم مکان دارای نور کافی بوده و دسترس پذیر برای عموم و در مکانی پر رفت و آمد باشد چون که نور کم احتمال دارد مخفی گاه های دزدها بوده و مشتریان بانک هم به همین دلیل ممکن است رغبتی به استفاده از کانکس نداشته باشند.
موضوع بعدی در باره نصب کانکس خودپرداز دسترس پذیر بودن آن برای ویلچر و افراد معلول توسط یک رمپ است که در صورتی که کانکس در ارتفاع قرار دارد رمپی از پیش ساخته شود. بهتر است در کانکس هایی که چند دستگاه به آنها نصب شده دست کم یکی از دستگاه های آی‌تی‌ام مجهز به رمپ معلولین باشد تا همه شهروندان به راحتی بتوانند خواسته های بانکی خود را انجام دهند.
خرید کانکس خودپرداز
برای خرید کانکس و سفارش کیوسک مخصوص دستگاه خودپرداز بانکی براساس مرحله های زیر پیش بروید:
۱. مشخصات فنی دستگاه ها (اندازه دقیق) را دربیاورید.
۲. فرم درخواست دارای اطلاعات و نیاز های اصلی (ویژگی های مورد نیاز، تعداد و اندازه کانکس)
۳. نامه درخواست رسمی از بانک متقاضی خرید کانکس عابربانک
۴.طراحی کانکس در نرم افزارهای شبیه ساز کامپیوتری
۵. تائید یا اصلاح طرح نهایی
۶. ساخت و تحویل کانکس
در حالت عادی فرایند تولید کیوسک های عابربانک از مرحله طراحی تا پایان و تحویل آن بین ۳ تا ۵ هفته زمان لازم دارد که در موقعیت های خاص و تعداد بالا احتمال دارد این زمان بیشتر شود ولی در فروش کانکس معمولا زمان تقریبی تحویل در ابتدا و پس از طراحی به خریداران اعلام میشود و اگر تعداد دستگاه ها بالا باشد احتمال دارد تحویل تعدادی زودتر و تعدادی بعدا انجام شود.
دلایل و مزیت های نصب کانکس عابربانک
با توجه به دلایل بسیاری دسترس پذیر بودن بیشتر این دستگاه ها نیازی مبرم است که هم برای بانک ها و هم برای مشتریان مزیت هایی به همراه دارد که اصلی ترین آنها عبارتند از :
۱. دسترس پذیر بودن خدمات بانکی در روستاها و نواحی کم جمعیت که نیاز به احداث یک شعبه مستقل دارد.
۲. کم کردن هزینه های ایجاد شعبه های زیاد برای بانک ها برای جذب مشتری و ارائه خدمات
۳. به کار گیری و جابجایی آنها در نمایشگاه ها و فروشگاه های فصلی
۴. ایجاد رونق کسب و کار برای فروشندگان سیار در جشنواره ها (مشتریان می توانند پول نقد برای خرید را از خودپرداز دریافت کنند)
۵. استفاده به مثابه یک بیلبورد یا تابلوی تبلیغاتی درون شهرها برای بانک ها تا بتوانند شعار های تبلیغاتی یا خدمات تازه شان را به اطلاع عمومی برسانند.
۶. دسترس پذیر بودن بیشتر در محل های شلوغ که منجر به جذب مشتری بیشتر برای بانک شده بدون اینکه نیازی به ایجاد شعبه های متعدد باشد.
۷. نصب دستگاه ها در درون مجموعه هایی نظیر دانشگاه ها، شرکت ها و کارخانجات بزرگ، نمایندگی ها و مجتمع های تجاری برای بالا بردن رضایت از خدمات بانکی
قیمت کانکس خودپرداز
تعیین هزینه های ساخت و قیمت تمام شده کانکس عابربانک بدون لحاظ کردن طرح، اندازه و ویژگی های خاصی امکانپذیر نیست و قیمت کانکس فقط بعد از مشخص شدن این ویژگی ها قابل تعیین است، به همین دلیل نمی توانیم مولفه هایی مثل متر مربع یا اندازه را معیار قیمتگذاری قرار دهیم و صرفا رقمی را بصورت پیشفرض اعلام کنیم.
خدمات کانکس دستگاه خودپرداز
در حال حاضر کانکس دستگاه خودپرداز بانکی یک شعبه بانک به حساب می آید و بسیاری از سرویس هایی که در یک شعبه داده می شود را به مشتریان خود ارائه می دهد.
امروز بانک های پیشتاز مثل پاسارگاد، بانک شهر، بانک ملی و پارسیان شروع به نصب این کانکس ها در شعبه های ۲۴ ساعته فضای شهری کرده اند که در ابتدا با نام کانکس آی‌تی‌ام یا کانکس عابربانک مشهور بود ولی با توسعه خدمات این کیوسک ها اکنون تبدیل به یک نمایندگی مستقل شده اند که قابلیت افتتاح حساب، واریز و برداشت پول، وصول چک، مدیریت گردش حساب و انتقال پول و خیلی دیگر از خدمات را دارند و دیگر احتیاجی به ایستادن در صف نوبت بانک نیست.
این سرویس ها هر روزه در حال توسعه و بهسازی هستند و با رقابتی که بین بانک ها هست هرروز شاهد بالا رفتن تعداد کانکس دستگاه خودپرداز بانکی در مناطق مختلف فضای شهری هستیم.